recensies 91 cedures, bij de behandeling van agressie, alcoholisme, overgewicht, slapeloosheid en chronische pijn, en bij de toepassing van token nomy, gedragstherapie bij kinderen en, ten slotte, bij de behandeling van delinquent gedrag. De hoofdstukken zijn van een wisselend niveau. Sterk zijn de hoofdstukken over dwangneurose, fobie en alcoholisme. Minder sterk is bijv. het hoofdstuk over dwanggedachten. De discussie rond het thema mislukking en succes is interessant: Is een drop-out een mislukking? Is een weigeraar een mislukking? Is een patiënt die gecontroleerd alcohol gebruikt een succes? Het boek is geredigeerd door twee toponderzoekers op het gebied van de angststoornissen en gedragstherapie. Het verdient respect dat zij in staat zijn gebleken diverse andere vooraanstaande rapeuten te verleiden ook hun mislukkingen te bespreken. Het lezen van het boek is ontspannend. De lezer merkt dat hij niet de enige is met mislukkingen. Ook de opmerking dat therapeuten van mislukkingen juist veel kunnen leren, doet mogelijk wat ren. Immers, de informatie die ons doorgaans bereikt, beperkt zich tot dusdanige succes-literatuur dat wij er vaak niet vrolijk van den. Vrolijk worden we van dit boek ook niet, maar wel zal het gelijk bijdragen tot een meer genuanceerde houding bij het len. Niet alle patiënten worden beter tijdens de behandeling, dat hoeft niet en dat kan niet. Een nuttig boek: aanbevolen. KEES HOOGDUIN VEEL MAAR LANG NIET ALLES OVER MEDITATIE Deana H. Shapiro en Roger M. Walsh (Ed.), Meditation: Classic and Contemporary Perspectives. Aldine, New York, 1984. Gebonden, 720 blz. Prijs ± fr30,-. Hoewel de titel van dit lijvige werk grote aantrekkingskracht zal nen uitoefenen op belangstellenden in meditatie en Oosterse fieën, zal de inhoud hen waarschijnlijk teleurstellen. Dit omdat aan het in de titel beloofde ‘classic’ en de ‘perspectives’ grotendeels bijgegaan wordt. Bovendien blijkt het boek te bestaan uit 60 len, die vrijwel allemaal handelen over experimentele research over meditatie en de toepassing ervan (en dit blijkt dan weer de in de VS populaire Transcente Meditatie te zijn). Zo wordt er aandacht steed aan de (methodologische) problemen bij de effectmeting, aan
92 Dth I jaargang 6 februari 1986 fysiologisch meetbare verschijnselen tijdens de meditatie, en aan gingen de toestand tijdens meditatie op fysiologische variabelen te onderscheiden van vergelijkbare bewustzijnsveranderende methoden zoals autogene training, hypnose en relaxatie. Voor de de therapeut die meditatie in zijn/haar arsenaal wil opnemen, biedt het boek weinig houvast. Er zijn enkele korte bijdragen opgenomen over de toepassing van meditatie bij alcoholverslaving, stress en hoge bloeddruk, maar duidelijkheid ontbreekt o.a. over de plaats van ditatie in een meer omvattende therapie, over (contra)indicaties en de manier waarop meditatie bij een cliënt geïntroduceerd kan worden. Een aantal bijdragen is wel degelijk interessant voor diegene die (op een puur ‘Westerse’ en ‘wetenschappelijke’ manier) meer te weten wil komen over meditatie. Illustratief vond ik het artikel van Terry Lesh over ‘Zen meditatie en het ontwikkelen van empathische den bij therapeuten’, de ‘klassieker’ van Kasamatsu en Hirai over EEG-metingen bij zenboeddhistische monniken en de bijdrage van D. J. Goleman die de (letterlijke) instructies voor het mediteren van de Boeddha heeft bewerkt voor experimenteel onderzoek. Voor degenen die geïnteresseerd zijn in hypnose, is er een aantal onderzoeken in te vinden over fysiologische reacties tijdens meditatie en hypnotische trance (die niet veel blijken te verschillen) en over de specifieke activiteit van de rechter hersenhelft. Over het algemeen genomen is Meditation, Classic and rary Perspectives echter een wat rommelige verzameling veelal mentele studies die mijns inziens een steriel en eenzijdig beeld geven van de toepassing van meditatie in het Westen; een beeld dat in schril contrast staat met de persoonlijke en religieuze sfeer waarin meditatie van oudsher in het Oosten heeft plaatsgevonden. PASYA THIEL psychologe RIAGG Zuidhage, Den Haag