90 Dth 1 jaargang 6 februari 1986 dat mensen niet uit de boot hoeven te vallen. Daarmee heeft deze nadering ook een sterk sociaal-psychiatrische inslag. In het uitermate gedegen en lezenswaardige boek van Van der Hart worden de rituelen zeer uitvoerig bestudeerd, van voorbeelden uit de gehele wereld voorzien en getoetst op hun therapeutische waarde. Daarbij wordt de nadruk gelegd op het procesmatige van een ritueel en op de toepassing ervan binnen systemen. Wie ook teresseerd is in de psychodynamische verklaring van rituelen, komt in dit boek niet aan zijn trekken (hij of zij Ieze Freud, Totem und boo ). Dat doet niet af aan het feit, dat het boek van Van der Hart een leerboek is, dat door geen psychotherapeut in opleiding gemist mag worden. PROF. DR. B. P. R. GERSONS psychiater Amsterdam LESSEN IN BESCHEIDENHEID Edna B. Foa & Paul M.G. Emmelkamp, Failures in Behavior Therapy. John Wiley & Sons, New York. 446 blz. Het is niet ongebruikelijk vooral te publiceren over succesvol pen behandelingen. Redacties van tijdschriften, lezers en vaak ook auteurs lijken, gelet op de inhoud van publikaties, een pelijke voorkeur hiervoor te hebben. Een enkele maal wordt er in een publikatie aandacht geschonken aan minder succesvol verlopen handelingen. Hierbij heeft de auteur soms de doelstelling collega’s te wijzen op de fouten die bij een behandelprocedure gemaakt kunnen worden, of de problemen die tijdens zo’n procedure kunnen staan. Foa en Emmelkamp redigeerden een reader met mislukte handelingen als centraal thema, met als doelstelling door analyse van de mislukte behandelingen uiteindelijk een bijdrage te leveren tot een vergroting van een aantal succesvolle behandelingen. In dit mooi uitgevoerde boek beschrijven diverse experts de lukkingen die plaatsvonden binnen hun specialisme. Zo schrijft bijv. Foa over mislukkingen bij de behandeling van dwangneurosen, Rachman bij dwanggedachten, Emmelkamp bij fobieën, Ellis bij handelingen met de RET, Collins en Marlatt bij man bij partner-relatietherapie en Everaerd bij sekstherapie. naast wordt aandacht geschonken aan mislukkingen bij de ling van sociale angst, bij assertiviteitstraining en zelfcontrole-pro-
recensies 91 cedures, bij de behandeling van agressie, alcoholisme, overgewicht, slapeloosheid en chronische pijn, en bij de toepassing van token nomy, gedragstherapie bij kinderen en, ten slotte, bij de behandeling van delinquent gedrag. De hoofdstukken zijn van een wisselend niveau. Sterk zijn de hoofdstukken over dwangneurose, fobie en alcoholisme. Minder sterk is bijv. het hoofdstuk over dwanggedachten. De discussie rond het thema mislukking en succes is interessant: Is een drop-out een mislukking? Is een weigeraar een mislukking? Is een patiënt die gecontroleerd alcohol gebruikt een succes? Het boek is geredigeerd door twee toponderzoekers op het gebied van de angststoornissen en gedragstherapie. Het verdient respect dat zij in staat zijn gebleken diverse andere vooraanstaande rapeuten te verleiden ook hun mislukkingen te bespreken. Het lezen van het boek is ontspannend. De lezer merkt dat hij niet de enige is met mislukkingen. Ook de opmerking dat therapeuten van mislukkingen juist veel kunnen leren, doet mogelijk wat ren. Immers, de informatie die ons doorgaans bereikt, beperkt zich tot dusdanige succes-literatuur dat wij er vaak niet vrolijk van den. Vrolijk worden we van dit boek ook niet, maar wel zal het gelijk bijdragen tot een meer genuanceerde houding bij het len. Niet alle patiënten worden beter tijdens de behandeling, dat hoeft niet en dat kan niet. Een nuttig boek: aanbevolen. KEES HOOGDUIN VEEL MAAR LANG NIET ALLES OVER MEDITATIE Deana H. Shapiro en Roger M. Walsh (Ed.), Meditation: Classic and Contemporary Perspectives. Aldine, New York, 1984. Gebonden, 720 blz. Prijs ± fr30,-. Hoewel de titel van dit lijvige werk grote aantrekkingskracht zal nen uitoefenen op belangstellenden in meditatie en Oosterse fieën, zal de inhoud hen waarschijnlijk teleurstellen. Dit omdat aan het in de titel beloofde ‘classic’ en de ‘perspectives’ grotendeels bijgegaan wordt. Bovendien blijkt het boek te bestaan uit 60 len, die vrijwel allemaal handelen over experimentele research over meditatie en de toepassing ervan (en dit blijkt dan weer de in de VS populaire Transcente Meditatie te zijn). Zo wordt er aandacht steed aan de (methodologische) problemen bij de effectmeting, aan