recensies 181 PSYCHOLOGISCHE METHODEN VOOR PIJNBESTRIJDING Psycho/ogical Approaches to the Management of Pain. Onder redactie van Joseph Barber en Cheri Adri an. Brunner /Mazel. New York, 1982 $ 20.00. Pijn is een groot probleem, zowel voor degenen die eraan lijden als voor degenen die er in hun medische of psychotherapeutische tijk mee geconfronteerd worden. In Psychologica/ Approaches to the Management of Pain wordt het verschijnsel pijn benaderd vanuit een multidisciplinair gezichtspunt. Pijn wordt hierin opgevat als een chofysiologisch gebeuren; het bestaat uit het ervaren van een schade toebrengende stimulus, de interpretatie hiervan als ‘pijnlijk’ en de verwachting dat het pijngevoel een psychisch lijden met zich mee brengt. De mate waarin iemand onder pijn lijdt is in hoge mate chisch bepaald, m.n. door deze interpretatie van en verwachting ten aanzien van pijn. Deze laatste vormen dan ook het aangrijpingspunt voor de diverse benaderingen van pijnreductie en pijnbeheersing die in dit boek beschreven staan. Belangrijk daarbij is het uitgangspunt dat pijn beschouwd wordt als een functie van de hele persoon: gepleit wordt voor het behandelen van zowel in fysiologische als de nele en functionele aspekten van het pijnprobleem. In Psychologica/ Approaches to the Management of Pain zijn de dragen van twaalf auteurs gebundeld, die allen vanuit een lende hoek het pijnprobleem en de behandeling ervan benaderen. In de eerste twee hoofdstukken (van Sternbach en Friction) wordt gaan op de rol van de psycholoog bij de diagnostiek van pijn. De vijf volgende hoofdstukken (van Barber, Sacerdote, Sache en Erickson) zijn gewijd aan hypnotische technieken voor de behandeling van chronische en acute pijn. Hierbij moet vermeld worden dat Barbers Rapid induction of Ana/gesia en Ericksons lnterspersa/ Technique niet nieuw zijn. Het is echter begrijpelijk dat ze wel in dit boek zijn nomen; bij het van alle kanten belichten van het pijnprobleem mogen deze bijdragen niet ontbreken. Voorts komen gedragstherapeutische methoden van pijnbeheersing aan bod (Heinrich), bio-feedback (Schumann), chronische in de naecologie (Reading) en de werkwijze van een interdisciplinaire kliniek in Zweden (Finer). Alleen al om de zeer verhelderende Ten Geleide en Inleiding van resp. Fordyce en Barber is het de moeite waard om dit boek aan te schaffen. Van de individuele hoofdstukken was ik vooral onder de in-
182 Dth 2 jaargang 4 mei 1984 druk van de verschillende bijdragen van Barber over chronische en acute pijn, en die van Erickson, Sacerdote en Lewis over hypnotische pijnbestrijding. In elk van deze hoofdstukken worden verscheidene manieren beschreven waarop men de pijn kan bestrijden of de tionele lading ervan kan verminderen. Deze beschrijvingen zijn delijk, soms zelfs verbatim weergegeven, en kunnen door een ieder die enige ervaring met hypnose heeft toegepast worden. Wat me na lezing van het gehele boek vooral bijbleef was de schrijving van het verschil in benadering van chronische en acute pijn, dat duidelijk geillustrcerd wordt. Maar ook de wijze waarop derscheid wordt gemaakt tussen emotionele problemen die de pijn veroorzaken of in stand houden en problemen die juist als gevolg van de pijn optreden. Verhelderend vind ik ook de beschrijving die wordt gegeven van de wisselwerking die optreedt tussen de tiënt en zijn omgeving en de manier waarop de therapeut hierop kan aansluiten. Het voordeel van dit boek met bijdragen van veel verschillende teurs is dat het de mogelijkheid biedt om kennis te maken met veel aspecten en benaderingen van het pijnprobleem, zodat een duidelijk overzicht ontstaat van wat er op dit terrein zoal ontwikkeld is. Een nadeel is echter dat de opbouw niet erg systematisch is. In een aantal gevallen overlappen de hoofdstukken elkaar en zijn de onderwerpen niet duidelijk van elkaar gescheiden. Psychologica/ Approaches to the Management of Pain is zeer structief en lezenswaard. Verschillende benaderingen van zowel de diagnostiek en de behandeling van pijn vanuit een psychologisch kader, of voor die pijn nu een somatische oorsprong gevonden is of niet, worden er uitstekend in beschreven. Voor een ieder die resseerd is in pijn en/of met pijnpatiënten werkt is het zeker een boek dat de moeite waard is om te raadplegen. PASYA TH!EL, psychologe Rutgersstichting, Amsterdam ZEER PRAKTISCH, MAAR TE SPIRITUEEL Peter D. Francuch, Principles of Spiritual Hypnosis. Spiritual Advisory Press, P.O. Box 6344, Santa Barbara, Cal.; 228 blz. Prijs: $ 20.00. Anders dan Freud had Milton Erickson veel respect voor de peutische mogelijkheden van het onbewuste. In plaats van het onbe-