recensies 36 I M. A. van Kalmthout, C. Schaap & F. L. Wojciechowski (1985). Common factors in psychotherapy. Swets & Zeitlinger. Lisse, The Netherlands. Berwyn. North America. Dit boek verscheen ter gelegenheid van het met emeritaat gaan van Prof. dr. M. M. Nawas, vooral bekend vanwege zijn programmatisch onderzoek in de jaren zestig naar de werkzame bestanddelen van tematische desensitisatie. De reader is opgebouwd uit een achttal opstellen, waarbij de specifiekc factoren en research in psychotherapie centraal staan. Het eerste hoofdstuk schetst nog eens de stand van zaken met trekking tot de non-specifieke factoren in psychotherapie met een druk op de literatuur rond niet-westerse en alternatieve geneeswijzen. De kenmerken van een effectvollc psychotherapie zoals het geven van een rationale, een therapeutische setting, een ritueel, een bevorderen van emotionele activering en de geloofwaardigheid van de procedures worden uitvoerig besproken. Het hoofdstuk eindigt met een tiental suggesties op welke manier verder onderzoek zal moeten den. Hoofdstuk 2 en 3 kunnen als uitwerking van het eerste hoofdstuk zien worden, Van Kalmthout & Van de Ven analyseren pie in het licht van het in hoofdstuk 1 gestelde. Pluk & chowski werken de betekenis uit die interculturele psychotherapie kan hebben voor onderzoek naar gemeenschappelijke, werkzame chotherapie-factoren. De Mey beschrijft in hoofdstuk 4 de betekenis van deze factoren bij de behandeling van hypertensie. Hoofdstuk 5 is gewijd aan de problematiek rond de effectmeting van psychotherapie. Deze wordt uitgesplitst naar de effect-criteria, het meten van verandering, gebrek aan het specifieke van de deling, de implementatie van het design en het gebruik van de taten. Wojciechowski beschrijft in hoofdstuk 6 zijn dubbelblind derzoek bij patiënten met spierspanningshoofdpijn. Het is fascinerend hoe hij erin slaagt studenten ertoe te krijgen met evenveel vertrouwen een pseudotherapie (concentratie-therapie). als een relaxatie-therapie te laten toepassen (zie ook Wojciechowski, J. L., 1984, Double blind Research in Psychotherapy, Swets & Zeitlinger, Lisse). Dit onderzoek wordt besproken binnen de problematiek van het verrichten van controleerd onderzoek in psychotherapie.
362 Dth 4 jaargang 7 december I 987 In hoofdstuk 7 wordt de betekenis besproken van de analyse van de interactie die tussen therapeut en patiënt plaatsvindt. Hierbij wordt als groot probleem gesignaleerd dat beschrijving van interactie (het codeersysteem) methodologische spaarzaamheid vereist om een uiting slechts aan een bepaalde categorie toe te wijzen, terwijl uitingen damenteel meerduidig zijn. Tevens wordt het belang van het betrekken van de sequenties waarin de diverse interacties plaatsvinden, benadrukt. Het boek digt met een hoofdstuk over de ontwikkeling van psychotherapie in Nederland en wordt afgesloten door een korte epiloog van de hand van de hoogleraar Nawas. Het boek komt maar ten dele aan de titel Common factors tegemoet. De gemeenschappelijke factoren zijn soms wat geforceerd aan paalde hoofdstukken toegevoegd. De titel suggereert een geheel. Dat is dit bock ondanks het steeds weer opduiken van Bcrgin, Garfield, Smith, Glass, Strupp en Frank in de diverse hoofdstukken – niet worden. Het bock maakt daardoor een wat onevenwichtige indruk. De menstelling lijkt meer bepaald door de toevallige den van de diverse auteurs dan door de behoefte een overzichtswerk te schrijven over non-specifieke factoren. Rest desondanks een leesbaar boek met verschillende goede gen. Helaas verscheen het in één van die foeilelijke Swets & ger reeksen. Wat een lelijke titelpagina’s, wat een ke boeken maakt die uitgeverij toch. KEES HOOGDUI1′ M. 1. Weintraub, M. D., Hysterica! Conversion Reactions, a Clinical Guide to Diagnosis and Treatment. M. T. P. Press mited, Falcon House, Lancaster, England, 1983 Hysterica! Conversion Reactions is een prachtig uitgevoerd boekje; mooi gebonden met een keurig verzorgde kaft. We zouden de king hiermee kunnen afsluiten, want verder is er niet zoveel ders over dit boek te vertellen. Toch maar een paar opmerkingen: Na een bespreking van de ontwikkeling van het hysterie-begrip bespreekt de auteur nog eens de verschillende verschijningsvormen van de hys-