268 Dth 3 jaargang 6 augustus 1986 geschreven is, het tweede heeft betrekking op de vormgeving. De gever heeft zoveel mogelijk woorden op een bladzij willen persen, dat het lezen geen genoegen is. ONNO VAN DER HART AARDIGE VERHALEN N. Peseschkian, The merchant and the parrot: Mideastern ries as tools in psychotherapy, Vantage Press, New York, 1982. 168 blz. Prijs: $g.oo. Het vertellen van een goed verhaal is een therapeutische techniek die reeds lang voor het ontstaan van de moderne psychotherapie werd toegepast. De bijbel, bijvoorbeeld, staat er vol van. De in Duitsland woonachtige Perzische psychiater Nossrat Peseschkian heeft in dit boekje een kleine honderd van dergelijke verhalen meld. Ze gaan over mulla’s (predikers), hakims (dokters) en allerlei gewone mensen, meestal in merkwaardige omstandigheden rend, in het Midden-Oosten. De auteur laat aan de hand van veel praktijkvoorbeelden zien hoe hij deze verhalen in zijn therapie bruikt. Hij kiest steeds een verhaal dat een passende metafoor voor de klachten van de cliënt lijkt te zijn, en hij vertelt het (of laat het lezen) vaak op een moment dat zich een impasse in de therapie doet. Het verhaal heeft meestal een onverwachte verrassende afloop en kan de cliënt daarom helpen een ander perspectief op zijn eigen probleem te ontwikkelen – één van de belangrijkste functies van zo’n verhaal. Een aardig voorbeeld is het verhaal van de man die van zijn vriend prachtige verhalen krijgt te horen over het genoegen met twee wen getrouwd te zijn in plaats van één. De man onderneemt de actie om dit genoegen ook zijn deel te laten zijn, maar hij komt er spoedig achter dat hij noch in het bed van zijn tweede vrouw noch in het bed van zijn eerste vrouw welkom is. Er zit niets anders op dan in de nabij gelegen moskee een plaatsje voor de nacht te zoeken. Tot zijn verbazing arriveert daar korte tijd later zijn vriend, die al enige weken in hetzelfde parket zit. Op de vraag waarom hij dan het menleven met twee vrouwen zo opgehemeld heeft, antwoordt de vriend beschaamd: ‘Ik voelde me zo eenzaam in deze moskee en de graag een vriend bij me hebben’. De meeste verhalen zijn geselecteerd omdat ze cliënten (en hun rapeuten) op metaforische wijze kunnen inspireren. Sommige zijn
recencies 269 voor directieve therapeuten ook interessant wegens de strategie die de hakim of mulla daarin toepast. Is het volgende haal bijvoorbeeld niet een fors staaltje van de ‘welwillende ving’? ‘Een sultan was op een schip met een van zijn bedienden. De diende, die nog nooit een zeereis had gemaakt en zelf de kust nooit eerder had gezien, zat in de lege buik van het schip en krijste, schreeuwde, trilde en jammerde. Iedereen was aardig voor hem en probeerde hem te kalmeren, maar die vriendelijkheid bereikte slechts zijn oren, niet zijn bange hart. De sultan kon nauwelijks meer tegen het schreeuwen van zijn bediende, en de reis over het blauwe water en onder de blauwe lucht was voor hem geen genoegen meer. Toen sprak de wijze hakim, de dokter, hem aan en zei: ‘Uwe hoogheid, met uw permissie ik kan hem kalmeren’. Zonder aarzelen gaf de sultan zijn toestemming. De hakim beval dat de zeelieden de bediende overboord gooiden, en de zeelieden deden dat met deze huilebalk maar al te graag. De de sloeg in het water om zich heen, hapte naar lucht, klampte zich vast aan de zijkant van het schip, en smeekte weer aan boord te gen. De zeelieden trokken hem aan zijn haren aan boord. Vanaf dit moment zat hij rustig in een hoek. Niemand hoorde een ander woord van vrees uit zijn mond komen. De sultan was verbaasd en vroeg de hakim: ‘Welke wijsheid ligt aan deze actie ten grondslag?’ De hakim antwoordde: ‘Hij heeft nooit het zout van de zee proefd. En hij wist niet hoe groot het gevaar was in het water. om kon hij ook niet weten hoe geweldig het is de stevige planken van het schip onder zich te hebben. Slechts hij die tegenover gevaar heeft gestaan, kan de waarde van vrede en kalmte kennen. U, die altijd noeg te eten heeft, kent de smaak van het gewone brood niet. Het meisje dat volgens u niet aantrekkelijk is is mijn geliefde. Er is een verschil tussen degene die zijn geliefde naast zich heeft en degene die vol verwachting naar haar komst uitziet’. De moraal van deze bespreking is duidelijk: wie van verhalen houdt en ze graag gebruikt in therapie, zal aan dit – nu een niet dure – boekje veel genoegen beleven. ONNO VAN DER HART G. F. Wagstaff, Hypnosis, compliance and belief Harvester Press Limited, Brighton, 1981. 262 blz. Prijs: $26.-. De auteur van dit boek geeft een kritische analyse van onderzoekin-