186 Dth 2. jaargang 2. mei 1982 Carter, P. & S. Gilligan, Generative Personality a Cross-contextual View of Hypnosis. Meta Publications, Cupertino (Cal.), in druk. Dilts, R. B” J. Grinder, R. Bandler, J. DeLozier & L. Cameron-Bandler (r980), Neuro-Linguistic Programming, Vol. 1: the Study of the Structure of Subjective Experience. Metal Publications, Cupertino (Cal.). Erickson, M. H. & E. L. Rossi (r979), Hypnotherapy: an Exploratory Casebook. Irvington Publ” New York. Ned. vert. in voorbereiding bij Van Loghum Slaterus, Deventer. Farrelly, F” & J. Brandsma (1974), Provocative Therapy. Shields Pub!. Co” Millbrae (Cal.). Heruitgave 1978 by Meta Publications, Cupertino (Cal.). Gordon, D. (r978), Therapeutic Metaphors: Helping Others through the Looking Glass. Meta Publications, Cupertino (Cal.). Grinder, J. & R. Bandler (r98r), Transformations: Neuro-Linguistic Programming and the Structure of Hypnosis. Real People Press, Moab, Utah. Lankton, S. (r980), Practical Magie: a Translation of Basic Linguistic Programming into Clinical Psychotherapy. Meta Publications, Cupertino (Cal.). Velden, K. van der, 0. van der Hart & R. Van Dijck (r980), Positief Etiketteren. In: K. van der Velden (red.) Directieve Therapie 2. Van Loghum Slaterus, Deventer. Wilken, T. (r98r), Modelbouw in Psychotherapie: de Boeken van Bandler & Grinder. Kwartaalschrift voor Directieve Therapie en Hypnose, I (2), 185-195. EEN NUTTIGE HANDLEIDING Joan S. Zaro, Roland Barach, Deborah Jo Nedelman & lrwin S. Dreiblatt, Het therapeutisch proces. Handleiding voor beginnende therapeuten en hulpverleners. lijke titel: ‘A Guide for Beginning Psychotherapists’ bridge University Press, 1977), Nederlandse bewerking door Hans L.C. Geluk. Gamma Publikaties, Baexem, 1980, 2.2.J p. ‘Beginnende hulpverleners bleken behoefte te hebben aan stelling en concrete richtlijnen. De auteurs hadden behoefte aan een boek waarnaar zij, in hun rol als docent en supervisor, konden verwijzen.’ Dit uitgangspunt situeert goed de bedoeling van dit boek. Het is een handleiding in de strikte zin van het woord: de ‘meester’ leidt de ‘leerling’ stap voor stap door het schap en toont als een (over)ijverige gids alle wetenswaardigheden en valkuilen. Men houdt halt bij elke belangrijke stap, van het
Recensies 187 eerste contact tot het afsluiten van de therapie. De auteurs hebben getracht zoveel mogelijk a-theoretisch en eclectisch te blijven. De structuur en opzet van het boek zelf tonen een didactisch-pragmatisch model van ‘problem solving’: deze dering van de leerling-therapeut weerspiegelt wellicht ook het model dat de auteurs hanteren voor de hulpverleningssituatie (het leerproces van verandering) in het algemeen. Dank zij kritische nuancering ontsnappen de meeste adviezen, tips en waarschuwingen aan de receptuurstijl van een ‘hoe-doe-ik-therapie’-kookboek. Toch doen sommige aanwijzingen wat betweterig of dogmatisch aan en herinneren daardoor aan de klassieke ‘do’s’ en ‘don’ts’ van berg (1967). De aparte paragraaf over het maken van verslagen en een andere over staf- en teambesprekingen behandelen een materie die vaak in dergelijke handleidingen vergeten wordt. Opvallend is wel dat het probleem van de geheimhouding slechts vluchtig aangeroerd wordt. ‘Ethische en juridische vraagstukken, die later in de praktijk van aanzienlijk belang blijken te zijn, worden in de opleidingsfase meestal verwaarloosd’, schrijven de auteurs, maar de schamele 4 pagina’s die zij er zelf aan wijden, verwaarlozen al evenzeer dit essentiële thema. Het deel over ‘verfijnde therapeutische vaardigheden’ is te mier, terwijl het stuk over cotherapie erg goed is. De vertaling is vlot en zonder storende fouten. De selectie van Nederlandse therapieliteratuur in de appendix is betwistbaar (waarom zoveel aandacht voor Ellis?), en in het bijgevoegde tijdschriftenlijstje werd het ‘Tijdschrift voor Psychiatrie’ vergeten (‘Dth’ staat er ook niet bij, maar dat bestond nog niet in 1980). Conclusie: dit boek lijkt me een nuttig instrument wanneer het als discussie- en referentiewerk binnen een opleidings- of context gehanteerd wordt. De beste handleiding vervangt echter geenszins de praktijktraining, waarin men slechts therapeutische ‘spijkers met koppen’ leert slaan na eerst een paar maal de eigen vingers getroffen te hebben! WALTER V ANDEREYCKEN Referentie Wolberg, L. R. (1976), The Technique of Psychotherapy, New York: Grune & Stratton.